
This is Palestine, in your Inbox, Making Sense of the Madness Source |
En décembre 1987, à la suite du déclenchement de la première Intifada, l’organisation caritative connue sous le nom de l’Islamic Collective s’est rebaptisée Hamas.
Elle n’a pas perdu de temps pour proposer une paix à Israël, une offre qui est presque complètement oubliée aujourd’hui. Le 1er juin 1988, le leader du Hamas Mahmoud al-Zahar se rend de Gaza à Tel Aviv pour soumettre l’offre au ministre de la Défense de l’époque, Yitzhak Rabin. Si Israël voulait la paix, il devait déclarer son intention de se retirer des Territoires Occupés, libérer les détenus palestiniens et permettre aux Palestiniens de nommer des représentants pour négocier un accord avec Israël.
Le fondateur du Hamas, le cheikh Ahmed Yassin, était également d’accord pour négocier avec Israël en 1988 si Israël reconnaissait le droit du peuple palestinien à l’autodétermination et le droit de retour à leurs terres.
Mais ces offres sont tombées dans l’oreille d’un sourd. Pendant des décennies, Israël avait refusé de permettre le retour des réfugiés palestiniens chez eux. Pendant des décennies, Israël avait construit des colonies en Palestine. En fait, Israël avait triplé sa population de colons dans les territoires occupés au cours des six années précédentes (1982-1988) et avait emprisonné des milliers de Palestiniens au cours des six derniers mois de l’insurrection. Les demandes du Hamas étaient inacceptables pour Israël.
Mais ce n’est pas seulement qu’Israël était réticent à rencontrer le Hamas à mi-chemin. C’est qu’Israël continuait à aggraver le problème. À la fin des années 1980 et dans les années 1990, Israël a continué à confisquer plus de terres, à arrêter davantage de jeunes Palestiniens et à expulser plus de Palestiniens de Palestine.
Le Hamas disait : partageons Israël-Palestine.
Israël disait : la partie d’Israël-Palestine qui est la nôtre est à nous, et la partie d’Israël-Palestine que vous voulez est aussi à nous.
Une décennie de violence a passé et le Hamas a recommencé à parler de paix. En 1997, le leader du Hamas, le cheikh Yassin, a proposé à ses homologues israéliens « l’idée d’une trêve de 30 ans entre Israël et les Palestiniens ». Cette anecdote a été divulguée par l’ancien agent du Mossad Efraim Halevy, donc nous ne connaissons pas toute l’histoire. Israël a longtemps cherché à dépeindre le Hamas comme l’incarnation du mal absolu, d’où leur hésitation à rendre publique la nouvelle des tentatives de paix de Yassin.
Mais les dirigeants du Hamas ont continué à reformuler cette idée, surtout au milieu des années 2000. En 2004, Yassin a répété son appel à la fin de la violence. « Le Hamas est prêt à accepter une paix temporaire avec Israël », a-t-il dit, « si un État palestinien est établi en Cisjordanie et dans la bande de Gaza. »
Ce n’était pas seulement Yassin. Le second du Hamas, Abdel Aziz al-Rantissi, a indépendamment déclaré à Reuters en 2004 : « Nous acceptons un État en Cisjordanie, y compris Jérusalem, et dans la bande de Gaza. Nous proposons une trêve de 10 ans en échange du retrait [israélien] et de l’établissement d’un État. »
Les offres de paix du Hamas en 1988, 1997 et 2004 pourraient tout aussi bien avoir été plagiées des résolutions 194 et 242 de l’ONU, qui appelaient de même Israël à permettre aux réfugiés palestiniens de retourner chez eux et à se retirer des territoires qu’il avait occupés en 1967.
Mais Israël avait le même problème en 1997 et en 2004 qu’en 1988 : il était activement impliqué non pas dans la cession mais dans l’expansion de son contrôle sur la Palestine occupée. La fin des années 1990 et le début des années 2000 ont marqué une autre période de croissance rapide des colonies, de construction de nouvelles routes d’apartheid, de nouveaux avant-postes militaires, de confiscations fréquentes de terres et d’augmentation du nombre de barrages routiers et de points de contrôle, y compris une barrière de séparation massive. Plutôt que de mettre fin à son occupation de la Palestine, Israël la consolidait.
Et ainsi, au lieu de parler aux dirigeants politiques du Hamas, Israël a décidé de les assassiner. Israël a tué Yassin en mars 2004 et Rantissi en avril 2004.
Les assassinats ont déclenché des manifestations massives à travers le monde arabe et une vague de sympathie sans précédent pour le Hamas. Un sondage réalisé peu après les meurtres a révélé que, pour la première fois de son histoire, le Hamas était le mouvement le plus populaire à Gaza et en Cisjordanie. Si le but de tuer les dirigeants du Hamas était d’affaiblir le Hamas, alors Israël a fait une énorme erreur stratégique, une qu’il répète en temps réel. Israël a offert au Hamas son plus grand cadeau à ce jour : un fondateur devenu martyr. Oups.
Le Hamas a surfé sur la vague de soutien lors des élections du Conseil législatif palestinien de janvier 2006, battant son principal rival, le Fatah, avec 44 % contre 41 % des voix.
Les dirigeants du Hamas ont saisi le moment et appelé Israël à la table des négociations, en pressant pour une solution diplomatique au conflit. « Nous, Hamas, sommes pour la paix et voulons mettre fin à l’effusion de sang », a écrit Ismail Haniyeh dans le Guardian le 31 mars 2006. « Les moyens pacifiques suffiront si le monde est prêt à s’engager dans un processus constructif et équitable dans lequel nous et les Israéliens sommes traités comme des égaux. »
Je suppose que ce n’était pas si compliqué après tout ? Les Palestiniens voulaient un processus équitable, et ils voulaient être traités en égaux. Comme c’est extrême !
En 2007, le chef politique du Hamas, Khaled Mashal, a accepté le principe du pragmatisme. « Le Hamas a beaucoup changé et de grands efforts ont été faits pour se conformer aux positions réalistes des Palestiniens et des Arabes », a-t-il déclaré à CNN en 2007. Un an plus tard, il était encore plus précis sur l’intérêt du Hamas pour une résolution politique plutôt que militaire. « Nous acceptons un [État palestinien] sur les frontières d’avant 1967, avec Jérusalem comme capitale avec une véritable souveraineté sans colonies mais sans reconnaître Israël. »
Ces déclarations publiques ont ouvert la voie à une trêve signée entre Israël et le Hamas le 19 juin 2008. Le Hamas et d’autres groupes militants ont accepté d’arrêter de tirer des roquettes sur Israël si Israël acceptait de cesser les frappes aériennes et autres attaques et d’assouplir son blocus de Gaza.
Du 19 juin 2008 au 4 novembre 2008, le Hamas a tiré 0 roquette et obus de mortier sur Israël et a retenu d’autres groupes palestiniens, selon le porte-parole israélien Mark Regev (le 9 janvier 2009). (Bien qu’Israël n’ait pas assoupli le blocus, ce qui était déjà une violation de l’accord.)
Le 5 novembre 2008, Amnesty a rapporté que le cessez-le-feu avait tenu. En fait, c’était « le facteur le plus important pour réduire les victimes civiles et les attaques contre les civils à leur plus bas niveau depuis le début de l’insurrection (intifada) il y a plus de 8 ans. »
Mais ensuite, le 4 novembre 2008, Israël a ouvertement brisé le cessez-le-feu, envahissant la bande de Gaza avec des troupes terrestres et tuant 6 Palestiniens. « L’armée israélienne a conclu que le Hamas souhaitait probablement poursuivre le cessez-le-feu malgré le raid. » En d’autres termes, Israël pensait qu’il pouvait perturber le cessez-le-feu sans perturber le cessez-le-feu. Israël voulait avoir le beurre et l’argent du beurre.
Apparemment, le Hamas était d’avis que ce n’est pas ainsi que fonctionnent les cessez-le-feu. Une période de calme historique s’est rapidement transformée en violence historique. Moins de deux mois plus tard, Israël a décidé de faire la guerre totale aux 1,5 million de résidents de Gaza, tuant 1 400 Palestiniens, dont 700 à 900 civils et 288 enfants. Finalement, un cessez-le-feu a été conclu et la guerre s’est terminée. Une mission d’enquête des Nations Unies, connue sous le nom de rapport Goldstone, a conclu : l’objectif de guerre d’Israël était de « punir, humilier et terroriser une population civile » à Gaza.
Puis, en novembre 2012, le militant israélien pour la paix Gershon Baskin travaillait à la médiation d’une autre trêve entre Israël et le Hamas. Baskin a rapporté que le Hamas allait probablement accepter l’accord. La partie la plus difficile, pour Baskin, était de convaincre le ministre de la Défense israélien Ehud Barak de l’accepter également.
Quelques heures après que le leader du Hamas Ahmed Jabari (l’homme « tout-puissant en charge ») ait reçu un projet d’accord de trêve permanent, Israël l’a assassiné. Le résultat a été une escalade de la violence et une autre guerre à Gaza, au cours de laquelle Israël a tué 171 Palestiniens, principalement des civils.
En 2017, le Hamas a présenté une nouvelle charte prônant « un État palestinien pleinement souverain et indépendant, avec Jérusalem comme capitale selon les lignes du 4 juin 1967, avec le retour des réfugiés et des déplacés dans leurs foyers d’où ils ont été expulsés, comme une formule de consensus national. »
La proposition du Hamas résonnait encore une fois avec le droit international. Et, encore une fois, Israël l’a rejetée d’emblée. « Le Hamas tente de tromper le monde, mais il n’y parviendra pas », a déclaré à l’époque un porte-parole du Premier ministre Benjamin Netanyahu.
Avance rapide aux discussions actuelles de cessez-le-feu entre le Hamas et Israël. Pendant un moment, les négociateurs israéliens semblaient penser qu’ils pourraient récupérer leurs otages sans s’engager dans un cessez-le-feu permanent.
Au cours des deux derniers mois, cependant, Netanyahu a de plus en plus clairement indiqué que son objectif était « la victoire totale », c’est-à-dire non pas un cessez-le-feu avec le Hamas mais l’anéantissement complet du Hamas (1, 2, 3, 4).
Le désir de Netanyahu de saboter les pourparlers de cessez-le-feu est devenu si évident que même la publication anglaise de droite, le Jerusalem Post, a publié un titre indiquant : « Netanyahu sabote activement » l’accord sur les otages, selon des sources [anonymes].
Cette semaine, Netanyahu a dissipé tout doute sur son intention après avoir ordonné l’assassinat de la personne avec qui il négociait un cessez-le-feu, le chef politique du Hamas, Ismail Haniyeh.
Le Hamas a cherché à mettre fin aux hostilités avec Israël en 1988, 1997, 2004, 2006, 2007, 2008, 2012, 2017 et 2023-24. Mais les dirigeants israéliens ont montré une grande hostilité aux cessez-le-feu, trêves et accords de paix avec le Hamas. Si seulement les Palestiniens avaient un partenaire pour la paix.
Nederlands :
**************************************************
In december 1987, in de nasleep van het uitbreken van de (eerste) Intifada, hernoemde de liefdadigheidsorganisatie die bekend staat als het Islamic Collective zich tot Hamas.
Het verspeelde weinig tijd om een vredesvoorstel aan Israël voor te leggen, een voorstel dat vandaag de dag bijna volledig vergeten is. Op 1 juni 1988 reisde Hamas-leider Mahmoud al-Zahar van Gaza naar Tel Aviv om het voorstel in te dienen bij de toenmalige minister van Defensie, Yitzhak Rabin. Als Israël vrede wilde, moest het zijn intentie verklaren om zich terug te trekken uit de bezette gebieden, Palestijnse gevangenen vrijlaten en de Palestijnen toestaan vertegenwoordigers te benoemen om een overeenkomst met Israël te onderhandelen.
De oprichter van Hamas, sjeik Ahmed Yassin, stemde er in 1988 ook mee in om met Israël te onderhandelen als Israël het recht van het Palestijnse volk op zelfbeschikking en het recht op terugkeer naar hun land erkende.
Maar de aanbiedingen vielen in dovemansoren. Israël had decennialang geweigerd om de Palestijnse vluchtelingen naar huis te laten terugkeren. Israël bouwde decennialang nederzettingen in Palestina. Israël had zijn aantal kolonisten in de bezette gebieden in de voorgaande zes jaar (1982-1988) verdrievoudigd en duizenden Palestijnen opgesloten in de zes maanden voorafgaand aan de opstand. De eisen van Hamas waren onacceptabel voor Israël.
Maar het is niet alleen dat Israël niet bereid was om Hamas tegemoet te komen. Israël maakte het probleem alleen maar erger. Door de late jaren 1980 en 1990, bleef Israël meer land confisqueren, meer Palestijnse jongeren arresteren en meer Palestijnen uit Palestina verdrijven.
Hamas zei: laten we Israël-Palestina delen.
Israël zei: het deel van Israël-Palestina dat van ons is, is van ons, en het deel van Israël-Palestina dat jullie willen, is ook van ons.
Een decennium van geweld ging voorbij en Hamas begon weer over vrede te praten. In 1997 stelde Hamas-leider Shaykh Yassin aan zijn Israëlische tegenhangers « het idee van een wapenstilstand van 30 jaar tussen Israël en de Palestijnen » voor. Dit anekdote werd gelekt door de voormalige Mossad-agent Efraim Halevy, dus we kennen het volledige verhaal niet. Israël heeft lang geprobeerd Hamas af te schilderen als de belichaming van het pure kwaad, vandaar hun terughoudendheid om het nieuws over Yassin’s vredesvoorstellen openbaar te maken.
Maar Hamas-leiders bleven dit idee hervormen, vooral in het midden van de jaren 2000. In 2004 herhaalde Yassin zijn oproep om het geweld te stoppen. « Hamas is bereid een tijdelijke vrede met Israël te accepteren », zei hij, « als er een Palestijnse staat wordt opgericht op de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. »
Het was niet alleen Yassin. Hamas’ tweede man, Abdel Aziz al-Rantissi, vertelde in 2004 onafhankelijk aan Reuters: « We accepteren een staat op de Westelijke Jordaanoever, inclusief Jeruzalem, en de Gazastrook. We stellen een wapenstilstand van 10 jaar voor in ruil voor [Israëlische] terugtrekking en de oprichting van een staat. »
De vredesvoorstellen van Hamas in 1988, 1997 en 2004 zouden net zo goed geplagieerd kunnen zijn van VN-resoluties 194 en 242, die Israël eveneens opriepen om Palestijnse vluchtelingen toe te staan naar hun huizen terug te keren en zich terug te trekken uit de gebieden die het in 1967 bezette.
Maar Israël had hetzelfde probleem in 1997 en 2004 als in 1988: het was actief bezig met niet het opgeven, maar het uitbreiden van zijn controle over het bezette Palestina. Het einde van de jaren 1990 en het begin van de jaren 2000 markeerde een andere periode van snelle groei van nederzettingen, nieuwe apartheidwegenbouw, meer militaire buitenposten, frequente landconfiscaties en een toename van het aantal wegversperringen en controleposten, inclusief een massieve afscheidingsbarrière. In plaats van een einde te maken aan zijn bezetting van Palestina, verstevigde Israël deze.
En zo besloot Israël, in plaats van te praten met de politieke leiders van Hamas, hen te vermoorden. Israël doodde Yassin in maart 2004 en Rantissi in april 2004.
De moorden veroorzaakten massale demonstraties over de hele Arabische wereld en een ongekende uitbarsting van sympathie voor Hamas. Een peiling uitgevoerd kort na de moorden vond dat, voor de eerste keer in zijn geschiedenis, Hamas de populairste beweging in Gaza en de Westelijke Jordaanoever was. Als het doel van het doden van Hamas’ leiderschap was om Hamas te verzwakken, maakte Israël een enorme strategische blunder, een die het in real-time herhaalt. Israël gaf Hamas zijn grootste cadeau tot nu toe: een oprichter-om-martelaar. Oeps.
Hamas surfte op de golf van steun tijdens de Palestijnse wetgevende raadsverkiezingen van januari 2006, waarbij het zijn belangrijkste rivaal, Fatah, versloeg met 44% tegen 41% van de stemmen.
De leiders van Hamas grepen het moment aan en riepen Israël op aan de onderhandelingstafel, aandringend op een diplomatieke oplossing van het conflict. « Wij Hamas zijn voor vrede en willen een einde maken aan het bloedvergieten », schreef Ismail Haniyeh in The Guardian op 31 maart 2006. « Vredige middelen zullen volstaan als de wereld bereid is zich in te zetten voor een constructief en eerlijk proces waarin wij en de Israëli’s als gelijken worden behandeld. »
Is het uiteindelijk niet zo ingewikkeld? De Palestijnen wilden een eerlijk proces, en ze wilden als gelijken worden behandeld. Hoe extreem!
In 2007 stemde Hamas’ politieke leider, Khaled Mashal, in met het principe van pragmatisme. « Hamas is veel veranderd en er zijn grote inspanningen geleverd om zich aan te passen aan de realistische posities van Palestijnen en Arabieren », vertelde hij CNN in 2007. Een jaar later was hij nog specifieker over de interesse van Hamas in een politieke in plaats van militaire oplossing. « We stemmen in met een [Palestijnse] staat binnen de grenzen van vóór 1967, met Jeruzalem als hoofdstad met echte soevereiniteit zonder nederzettingen maar zonder Israël te erkennen. »
Deze publieke verklaringen maakten de weg vrij voor een wapenstilstand die op 19 juni 2008 werd ondertekend tussen Israël en Hamas. Hamas en andere militante groepen stemden ermee in om te stoppen met het afvuren van raketten op Israël als Israël ermee instemde luchtaanvallen en andere aanvallen te stoppen en zijn blokkade van Gaza te versoepelen.
Van 19 juni 2008 tot 4 november 2008 vuurde Hamas 0 raketten en mortiergranaten op Israël en hield het andere Palestijnse groepen tegen, volgens de Israëlische woordvoerder Mark Regev (op 9 januari 2009). (Hoewel Israël de blokkade niet versoepelde, wat al een schending van de overeenkomst was.)
Op 5 november 2008 meldde Amnesty dat de wapenstilstand stand had gehouden. In feite was het « de belangrijkste factor in het verminderen van het aantal burgerlijke slachtoffers en aanvallen op burgers tot hun laagste niveau sinds het uitbreken van de opstand (intifada) meer dan 8 jaar geleden. »
Maar toen, op 4 november 2008, brak Israël de wapenstilstand brutaal door de Gazastrook binnen te vallen met grondtroepen en 6 Palestijnen te doden. « Het Israëlische leger concludeerde dat Hamas waarschijnlijk de wapenstilstand wilde voortzetten ondanks de inval. » Met andere woorden, Israël geloofde dat het de wapenstilstand kon verstoren zonder de wapenstilstand te verstoren. Israël wilde zijn taart hebben en ervan eten.
Blijkbaar was Hamas van mening dat zo wapenstilstanden niet werken. Een periode van historisch stilte veranderde snel in historisch geweld. Minder dan twee maanden later besloot Israël een volledige oorlog te voeren tegen de 1,5 miljoen inwoners van Gaza, waarbij 1.400 Palestijnen werden gedood, waaronder 700-900 burgers en 288 kinderen. Uiteindelijk werd een wapenstilstand bereikt en eindigde de oorlog. Een onderzoekscommissie van de VN, bekend als het Goldstone-rapport, concludeerde: het oorlogstijddoel van Israël was om « een burgerbevolking in Gaza te straffen, te vernederen en te terroriseren. »
Toen, in november 2012, werkte de Israëlische vredesactivist Gershon Baskin aan de bemiddeling van een nieuwe wapenstilstand tussen Israël en Hamas. Baskin meldde dat Hamas waarschijnlijk het akkoord zou accepteren. Het moeilijkste deel voor Baskin was om de Israëlische minister van Defensie Ehud Barak te overtuigen het ook te accepteren.
Enkele uren nadat Hamas-leider Ahmed Jabari (de « almachtige man in charge ») een ontwerp van een permanente wapenstilstandsovereenkomst had ontvangen, vermoordde Israël hem. Het resultaat was een escalatie van het geweld en een nieuwe oorlog in Gaza, waarbij Israël 171 Palestijnen doodde, voornamelijk burgers.
In 2017 presenteerde Hamas een nieuw handvest waarin werd gepleit voor « een volledig soevereine en onafhankelijke Palestijnse staat, met Jeruzalem als hoofdstad langs de lijnen van 4 juni 1967, met de terugkeer van de vluchtelingen en de ontheemden naar hun huizen van waaruit ze zijn verdreven, als een formule van nationale consensus. »
Het voorstel van Hamas weerklonk opnieuw met internationaal recht. En, opnieuw, wees Israël het meteen af. « Hamas probeert de wereld voor de gek te houden, maar het zal niet slagen », zei een woordvoerder van premier Benjamin Netanyahu destijds.
Fast forward naar de huidige wapenstilstandsgesprekken tussen Hamas en Israël. Een tijdje leken Israëlische onderhandelaars te denken dat ze hun gijzelaars terug konden krijgen zonder zich te verbinden aan een permanente wapenstilstand.
In de afgelopen twee maanden echter, heeft Netanyahu steeds duidelijker gemaakt dat zijn doel « totale overwinning » is, dat wil zeggen niet een wapenstilstand met Hamas maar de volledige vernietiging van Hamas (1, 2, 3, 4).
Netanyahu’s wens om wapenstilstandsgesprekken te ondermijnen is zo duidelijk geworden dat zelfs de rechtse Engelse publicatie, de Jerusalem Post, een kop publiceerde die luidde: « Netanyahu saboteert actief » de gijzelingsovereenkomst, [onbenoemde] bronnen zeggen.
Deze week verwijderde Netanyahu elke twijfel over zijn intentie nadat hij de moord op de persoon met wie hij een wapenstilstand onderhandelde, de politieke leider van Hamas, Ismail Haniyeh, beval.
Hamas heeft in 1988, 1997, 2004, 2006, 2007, 2008, 2012, 2017 en 2023-24 geprobeerd de vijandelijkheden met Israël te beëindigen. Maar Israëlische leiders hebben grote vijandigheid getoond tegenover wapenstilstanden, staakt-het-vuren en vredesakkoorden met Hamas. Als de Palestijnen maar een partner voor vrede hadden.